تب برفکی چیست؟
بیماری تب برفکی یکی از مسری ترین و پرضررترین و مهمترین بیماری های دام های زوج سم اهلی است که با ایجاد تاول و زخم در دهان و سم و پستان و پوزه و گاهی در اطراف پایه شاخ همراه است. این بیماری در قلب نوزاد دام ها یعنی گوساله ها و بره ها و بزغاله ها ممکن است ایجاد نکروز و مرگ بافتی نماید و باعث تلفات آنها شود. بنابراین هنگامی که بیماری در فصل زایش گوسفندان و بزها شایع می شود باعث تلفات و خسارات سنگین در بره ها و بزغاله ها می گردد.
آیا نشانه های بالینی بیماری تب برفکی در همه دام ها یکسان است؟
نشانه های بالینی بیماری تب برفکی در حیوانات مختلف، تقریبا مشابه است. با این همه این علائم در گوسفند و بز بسیار خفیف تر از گاو است و ظهور تاول در دهان و پستان و سم که مهمترین نشانه بیماری است در گوسفند و بز کمتر دیده می شود و لنگش مهمترین نشانه ظاهری بیماری در گوسفند و بز می باشد.
راه های انتقال بیماری تب برفکی
بیماری تب برفکی می تواند به روش های مختلف وارد یک گله سالم شود. مهمترین این راه ها به قرار زیر است:
1 – ویروس تب برفکی همراه ذرات یا قطرات ریز تنفسی دام های آلوده می تواند منتشر و باعث آلودگی دام های سالم شود. با توجه به خشکی و گرمای هوا این روش انتقال در ایران زیاد اهمیت ندارد.
2 – دامداران، دلالان، دامپزشکان، تکنسین های دامپزشکی و تلقیح مصنوعی و بازدیدکنندگان از دامداری و وسایل و ابزارهای آنها می توانند باعث انتقال بیماری به دام ها و گله های دیگر شوند.
3 – کامیون های حمل کود به علت ریخت و پاش کود آلوده می توانند باعث انتقال بیماری شوند.
4 – دامی که وارد یک دامداری و یا پرواربندی می شود به خصوص اگر از میادین دام خریداری شده باشد ممکن است آلوده شده باشد، حتی احتمال دارد دام در مسیرحمل تا دامداری و به علت آلودگی کامیون حمل و نقل آلوده شود. دامی که در میدان دام و یا در مسیر و در داخل کامیون آلوده می شود ممکن است به دلایلی هیچگونه علایم بالینی نشان ندهد ولی ویروس در بدن آن تکثیر یابد و دفع شود و باعث بیماری در دام های دامداری جدید که وارد آن می شود گردد.
5 – گاهی محل دامداری که دام ها وارد آن می شوند آلوده است و باعث بیماری دام های ورودی می گردد. این به خصوص در پرواربندی ها اتفاق می افتد که همیشه دام ها در آن در حال جابجایی است.
6 – در بیشتر بیماری های عفونی و در هنگام بیماری تب برفکی قبل از آنکه بیماری از نظر بالینی در دام قابل مشاهده باشد می توان میکروب بیماری را در خون و سایر بافت های دام مشاهده کرد. بنابراین ریختن خون دام ها در کوچه و خیابان و مزارع می تواند باعث آلودگی محیط و انتقال بیماری شود.
7 – معمولا امعاء و احشاء و اعضای دامی که در اثر بیماری تب برفکی تلف می شود مملو از ویروس عامل بیماری است. بنابراین رها کردن لاشه ها و عدم دفن آنها می تواند باعث انتشار بیماری گردد.
جلوگیری از تب برفکی
برای پیشگیری و کنترل وریشه کنی بیماری تب برفکی باید از آلودگی محیط جلوگیری کرد. برای جلوگیری از آلودگی محیط باید لاشه های تلفات را دفن کرد و از کشتار دام ها در بیرون از کشتارگاه ها پرهیز نمود.
همچنین باید در هنگام ورود افراد به دامداری و حمل ونقل کود دقت نمود تا موارد بهداشتی را رعایت نمایند و باعث انتقال بیماری به دامداری نشوند. کامیون های حمل دام و کود نباید از میان دام های سالم رد شوند.
نقش واکسیناسیون در پیشگیری از تب برفکی
واکسن تب برفکی به صورت کامل نمی تواند از وقوع بیماری جلوگیری نماید و اگر میزان ورود ویروس به بدن از حد معینی افزایش یابد با وجود واکسیناسیون، بیماری در دام ها ظاهر می شود. بنابراین برای آنکه بیماری رخ ندهد باید از آلودگی محیط با ویروس تب برفکی جلوگیری کرد. برای اینکار باید لاشه ها را دفن نمود، دام ها را فقط در کشتارگاه کشتار کرد، به هنگام ورود به دام داری ها بهداشت را رعایت نمود و بعد از خرید دام از میادین دام و قبل از وارد کردن آنها به گله، مدتی آنها را در قرنطینه نگهداری کرد.
منبع: سازمان دامپزشکی ایران – دکتر ناصر رسولی بیرامی
