اهمیت نمک در جیره غذایی تغییر نکرده است، اما از آنجا که نمک ارزان است بسیاری از افراد به اهمیت نمک در جیره غذایی دام و طیور و استفاده از آن در فرمولهکردن جیره توجه نمیکنند. هر چند استفاده زیاد از این ماده در جیره دام و طیور نیز صحیح نیست. اما استفاده به اندازه نیاز بسیار مهم هست .یک قانون طلایی در رابطه با استفاده از نمک وجود دارد که 0.5 درصد نمک در فرمولبندی جیرههای تمام گونههای طیور وارد کنیم. این قاعده دهههاست که در صنعت خوراک دام وطیور به خوبی جواب داده است. این قاعده هنوز پابرجا است اما دانش کنونی توضیحات روشنتری در این زمینه داده و استثناهایی را در نظر گرفته است.
تامین سدیم و کلر مورد نیاز دام و طیور با استفاده از نمک
نمک، نیاز حیوان به سدیم (Na) و کلر (Cl) را تامین میکند. به گفته شورای ملی پژوهش (NRC )، در بیشتر گونههای طیور نیاز به سدیم و کلر تقریبا از 0٫10 تا 0٫25 درصد (1 تا 2٫5 کیلوگرم در تن) جیره کامل است. اگر فرض کنیم نمک دارای 5/39 درصد سدیم و 5/60 درصد کلر است، پس اضافه کردن 5/0 درصد نمک به جیره حدودا 20/0 درصد سدیم و 30/0 درصد کلر را تامین میکند. روشن است که وقتی 5/0 درصد نمک در جیره استفاده میشود قطعاً سدیم جیره به اندازه کافی تامین میگردد. میزان اضافی کلر نیز از طریق ادراد دفع میشود.
عملکرد سدیم و کلر در بدن دام وطیور
به طور خلاصه، سدیم و کلر الکترولیتهای عمدهای هستند که در حفظ شیب الکتروشیمیایی غشاء سلولی (که به پتانسیل غشا معروف است) سهیم هستند. علاوه بر این، این عناصر در هضم (تولید اسید معده HCl) ، جذب (سدیم)، و جابجایی مواد مغذی از رودهها به خون شرکت دارند.
سدیم و کلر در حفظ حجم و فشار خون موثر هستند و در عملکرد سیستم رنین-آنژیونسین-آلدسترون (سیستم هورمونی است برای تنظیم فشارخون و تعادل آب یا مایعات) دخالت دارند. آنچه بیان شد، نشان میدهد سدیم و کلر برای موجودات زنده موادی حیاتی هستند.
استفاده از نمک زیاد و مسمومیت در دام وطیور
دام و طیور میتوانند میزان زیاد نمک در خوراک خود را تحمل کنند. مطالعات نشان داده است که خوکهای در حال رشد میتوانند خوراکی با 8 درصد نمک را مصرف کنند (این میزان 40 برابر مقدار نمک مورد نیاز آنها است) اما برای مقابله با این میزان نمک و ادامه رشد خود به میزان زیادی آب شیرین نیاز دارند. در غیر این صورت با منابع آب محدود یا شور، خوکها حتی توان تحمل یک درصد نمک در جیره را نیز ندارند. طیور تحمل نمک پایینی دارند و در برابر نمک انعطافپذیر نیستند، به ویژه مرغ های تخمگذار که زیاد بودن نمک بر کیفیت پوسته تخم آنها تاثیر میگذارد.
نظر تیم زوکند در رابطه با استفاده نمک:
هر چند استفاده زیاد از این ماده در جیره دام و طیور نیز صحیح نیست. این قاعده دهههاست که در صنعت خوراک دام و طیور به خوبی جواب داده است. تأمین سدیم و کلر مورد نیاز دام و طیور با استفاده از نمک به گفته شورای ملی پژوهش (NRC )، در بیشتر گونههای طیور نیاز به سدیم و کلر تقریبا از 0٫10 تا 0٫25 درصد (2 تا 2٫5 کیلوگرم در تن) جیره کامل است. روشن است که وقتی 5/0 درصد نمک در جیره استفاده میشود قطعاً سدیم جیره به اندازه کافی تامین میگردد. دام و طیور میتوانند میزان زیاد نمک در خوراک خود را تحمل کنند. مطالعات نشان داده است که خوکهای در حال رشد میتوانند خوراکی با 8 درصد نمک را مصرف کنند (این میزان 40 برابر مقدار نمک مورد نیاز آنها است) اما برای مقابله با این میزان نمک و ادامه رشد خود به میزان زیادی آب شیرین نیاز دارند.