ماهی اسکار نیازمند معرفی نیست، این ماهی یکی از شناخته شده ترین ماهی های آکواریومی گوشتخوار می باشد که چندین سال است که جای خودش را در آکورایوم های زینتی پیدا کرده است و یکی از پرفروشترین و پرطرفدارترین ماهی ها به شمار می رود.

نام علمی:  Astronotus ocellatus

نام عمومی: اسکار سیچلاید مخملی سیچلاید مرمری

دارای الگوهای رنگی متنوعی است (اسکار قرمز – اسکارببری – اسکارآلبینو یا سفید).

اندازه: طول استاندارد 40-30 سانتی متر – در حالت رشد کامل وزن بیش از ۱۶۰۰ گرم و در هنگام جوانی می تواند بیش از cm2/5 در ماه رشد مفید طولی داشته باشد. هیچگاه گول اندازه کوچک آنرا در هنگام خرید نخورید و مخزن بزرگتری را نسبت به سایز اولیه آنها در نظر بگیرید زیرا که آنها به سرعت رشد کرده و فضای بیشتری را نیاز خواهند داشت.

خواستگاه

به طور بومی در شمال آمریکا سرشاخه های رودخانه آمازون و اورنیوکو آرژانتین، برزیل، کلمبیا، پرو، پاراگوئه و ونزوئلا یافت می گردند.

شرایط آب

ph= 6-8 سختی کل dH 19-5 دمای C 26-22 (درجه حرارت 28 سانتی گراد بهترین درجه حرارت است).

محدوده حرارتی ذکر شده به این معنی نیست که درجه حرارت می تواند در این محدوده تغییر یابد بلکه باید در یک عددی ثابت باشد و تغییرات وسیعی را نداشته باشد. اسکارها ماهیانی هستند که در کف و در تمامی حجم توده آب در حال شنا می باشند. آنها در حالت طبیعی در آب های کم عمق همراه با جریان ملایم و کف ماسه ای و یا گلی یافت می شود.

مواد غذایی

حشرات و لاروهای حشرات سخت پوستان و بی مهره گان ماهی ها و مواد گیاهی متفاوت و در واقع هر چیزی که اندازه دهان آنها بشود. این طبیعت ذاتی آنها، این ماهی ها را جانورانی همیشه گرسنه نشان می دهد ولی حتی در هنگام سیری کامل به غذا خوردن علاقه زیادی نشان می دهند. اکثر تازه کارها با تغذیه بیش ازحد این ماهی در آینده به مشکلات زیادی بر می‌خورند. مثلا اگر از غذاهای پلیت استفاده می نمایید این نکته را به خاطر داشته باشید که پلیت پس از خورده شدن توسط ماهی در معده به دلیل وجود آب متورم شده و در صورت تغذیه بیش از حد مشکلات جدی را بوجود خواهد آورد.

طول عمر

این ماهی می تواند به راحتی بیش از ۱۰ سال زنده بماند. موفقیت در مورد این ماهیان نیاز به توجه در طولانی مدت دارد یعنی در عرض چند ماه نمی توان به موفقیت لازم رسید بلکه با یک دیدگاه سالیانه باید به آنها نگاه کرد.

خلق و خو

اسکارها ماهیان نسبتا پرخاشگری هستند. حتما شنیده اید که می گویند این ماهیان ماهیان بد سرشتی هستند. این شایعات از آنجا می آیند که آنها سعی دارند هر چیزی که در مخزن است و در اندازه دهانی آنها است ببلعند. این ماهیان قلمرو طلب بوده و در هنگام جفتگیری این رفتار پرخاشگرانه آنها تا حد زیادی افزایش می یابد و باید حتما فضای بزرگی را برای زندگی آنها در نظر گرفته شود. حتی می تواند به درگیری شدید بین افراد یک مخزن و حتی مرگ آنها منجر شود. فضای مناسب برای یک جفت اسکار مولد در حدود ۲۵۰ لیتر است.

آشنایی با ماهی اسکار

این ماهی ها بسیار باهوش هستند و قادرند که حیله های زیادی را از خود نشان دهند و به زودی قادرند شخصی که به آنها غذا می دهد را شناسایی نمایند. به دلیل عمر زیاد (هم اندازه سگ ها) این ماهی نسبت به ماهی های دیگر محبوب تر شده است. اسکارها ماهیان سخت جانی هستند و در شرایط بسیار سخت نیز حتی علایم ظاهری خاصی را نشان نمی دهند. با این حال بسیاری ممکن است تصور نمایند که این جانداران زیبا نیازمند مراقبت ویژه ای نمی باشند اما هر جانداری نیازمندی های خاص خود را دارد. عدم مراقبت صحیح از این ماهی می تواند به صورت بیماری سوراخ در سر (hole in head) و یا فرسایش خط جانبی خود را نشان دهد. این بیماریها به ما یادآوری می کنند که در تغذیه آنها باید از غذاهای متنوع و مکمل های ویتامینه استفاده کرد. بسیاری از افراد از یک رژیم غذایی نامناسب استفاده می نمایند که ارتباط مستقیمی با کمبودهای غذایی دارد.

برخی نیز فقط از غذاهای زنده استفاده می نمایند که این عمل منجر به ایجاد دو مشکل خواهد شد:

اول از همه تغذیه با غذاهای زنده می تواند در طولانی مدت یکسری کمبودهای غذایی را به وجود آورد. اسکارها در طبیعت منحصرا از غذاهای زنده استفاده نمی نمایند (piscivores) نمی باشند و قادرند که غذاهای متنوعی را مصرف نمایند. و حتما باید تنوع غذایی بالایی را جهت سلامت جسمی داشته باشند. در طبیعت آنها به طور طبیعی بیشتر از حشرات و سخت پوستان استفاده می نمایند اما ازآنجا که اینها ماهیان فرصت طلبی هستند غذایی را که می تواند توسط آنهامصرف گردد (در حد اندازه دهانی آنها باشد) می بلعند.

دوم، غذاهای زنده موجود در مغازه های آکواریومی جانداران مناسبی برای انتقال انواع بیماری ها می باشند که یقینا می توانند برای ماهیان زیبای شما خطری بزرگ محسوب گردند.

برخی دیگر منحصرا از دل گوساله استفاده می‌نمایند. (استفاده صرف از دل گوساله، چون دل گوساله یک بافت عضلانی است و نمی تواند حاوی تمامی عناصر غذایی باشد) در طولانی مدت می تواند منجر به کمبودهای غذایی گردد.

یکی دیگر از مشکلات جدی که بوجود می آید استفاده از غذاهایی است که دارای چربی بالا می باشند به خصوص از نوع چربی های اشباع (سخت). این نوع چربی در اغلب بافت های بدن حیوانات خونگرم وجود دارد. خوشبختانه در بافت دل (قلب) چربی در حد مناسب جهت تغذیه ماهی وجود دارد. البته قبل از استفاده باید به خوبی چربی های اطراف آن را جدا کرده و رگه های قسمت داخلی حفره قلب را جدا نمایید. استفاده بیش از حد از چربی ها می تواند بیماری کبد چرب را ایجاد نماید. در این بیماری به علت انباشته شدن بیش از حد چربی در کبد رنگ آنرا از حالت طبیعی خارج کرده و کبد روشن تر میگردد. متاسفانه علامت خارجی برای این مشکل وجود ندارد. تا زمانی که ماهی بمیرد و کالبد شکافی علت اصلی مرگ را مشخص نماید. مشکل اخیر از جمله عوامل اصلی مرگ اسکارها قبل از ده سالگی است.

در آخر مطلب مهمی را تیم زوکند متذکر می شود و آن اینکه به دلیل فعالیت و تغذیه بالای این ماهی ها باید تعویض آب و سیفون مواد زاید کف جهت جلوگیری از افزایش میزان مواد سمی ( آمونیاک، نیتریت، نیترات و …) به طور مدام انجام پذیرد.

طرز تخشیص جنسیت اسکار

تشخیص ماهی اسکار نر:

۱-  نوک لوله اسپرم نر شبیه به نوک قلم نی و دوکی شکل است.

۲-  قوز روی سر بیشتر و بلندتر است.

۳-  لب های پهن و ضخیمتری نسبت به ماده دارد و کمی دهانش بزرگتر است.

تشخیص ماهی اسکار ماده:

۱-  نوک لوله تخمدان درست شبیه تخم و لبه آن گرد است.

۲-  قوز روی سر کوتاه تر است.

۳-  لب های ماده باریکتر و نازکتر و دهانی تر است.

از خصوصیات ماهی اسکار این است که کاملا دست آموز شده و صاحب خودش رو از غریبه تشخیص میدهد. وقتی شما به ماهی خودتان غذا میدهید، بعد از مدتی ماهی فقط وقتی که شما جلوی آکواریوم می ایستید به سمت شما می آید و هر کس دیگری که قصد غذا دادن به انها را داشته باشد، به او توجهی نشان نمیدهد! وقتی که این ماهی ها بزرگ شدند میتوانید سطح بدنشان را نوازش کنید و از نوازش شدن لذت میبرند. از طرفی ماهی هایی هستند با هوش خیلی بالا، گاهی اوقات از سیستم پنهان سازی غذا استفاده میکنند و طعمه ها را در جایی مخفی میکنند و سر فرصت انها رو میخورند. از این نظر این ماهی ها پرطرفدار شدند چون شرایط نگهداری آنها تقریبا ساده است و ماهی های خیلی مقاومی هستند در مقابل بیماری ها و در صورتی که در شرایط خوبی نگهداری شوند و از نظر تغذیه و بهداشت مراعات شوند، خیلی زود بزرگ شده و بعد از یکی دو سال آماده برای تولید مثل می شوند. بهتر است بصورت گروهی نگهداری شوند در دسته های 3 تا 4 تایی یا بیشتر تا خودشان جفتشان را انتخاب کنند.

نکته بسیار جالب در این ماهی ها این است که با دکوراسیون آکواریوم مشکل دارد و اگر از دکور آکواریوم خوششان نیاید و یا خیلی شلوغ باشد، آن را به هم میریزند و گاه دیده شده حتی قطعات پلاستیکی گیاهان را از آکواریوم به بیرون می اندازند. نسبت به اکسیژن آب حساس هستند و اگر اکسیژن آب کم باشه سریع عکس العمل نشون میدهند و به پهلو مایل میشوند!

اگر یک جفت اسکار جوان و سرحال که تازه همدیگر را انتخاب کرده اند و با هم جفت شده اند را با یکدیگر در یک آکواریم نگهداری کنید. خیلی زود شاهد تخم ریزی آنها خواهید بود. اسکار دوست دارد تخمهایش را در کف و روی سطحی صاف بریزد. تخم های اسکار چسبندگی دارند و به شکل گرد و قهوه ای رنگ و هر عدد آن تقریباً اندازه یک عدد ماش است. در کف آکواریم بهتر است یک تخته سنگ صاف قرار دهید. ( بهتر است تخته سنگ از جنس مرمریت یا گرانیت باشد که تخمها را خراب نکند. سنگ های گچی یا آهکی تخم ها را فاسد می کنند. ) آکواریم باید دارای فیلتر مناسب، اکسیژن کافی و نور کافی باشد. به مولدین باید غذای مناسب داده شود. بهترین غذا برای آنها غذاهای زنده مثل ماهی رودخانه، بچه قورباغه و آبزیان بزرگ هستند. روزانه یکبار کاملاً آنها را خوب سیر کنید و غذاهای اضافی را از آب خارج نمایید و مقداری از آب را تعویض کنید.

اسکارهای جفت شده که در یک آکواریوم تنها هستند خیلی زود سنگ کف را بعنوان محل تخم ریزی انتخاب می نمایند و آن را شروع به تمیز کردن می کنند. زمانی که نر و ماده بر روی سنگ بروند و شروع به تمیز کردن آن بکنند، لحظات تخم ریزی نزدیک می شود. که ابتدا با بیرون آمدن لوله تخم ماهی ماده از زیر شکمش که تقریبا به اندازه 3 میلیمتر خارج می شود و شکل لبه آن گرد و چاق است شروع می شود. همزمان لوله اسپرم نرم هم تقریبا به اندازه 1/5 میلیمتر خارج می شود که شکل لبه آن زوکی شکل است.

نر و ماده هر دو چند ساعت قبل از تخم ریزی بر روی سنگ با لرزش و تمیز کردن و با حالات شدید و تغییر رنگ و پر رنگ شدن شروع به آماده و تمیز کردن محل تخم ریزی می کنند.

ماهی ماده با لرزش های مخصوصی به سطح سنگ نزدیک می شود و تخم ریزی را شروع می کند و بصورت یک خط ردیفی از اول تا انتهای سنگ تخم ها را بر روی آن می چیند و چون چسبنده هستند تخم ها به سنگ چسبیده می شوند. پشت سر ماهی نر با حرکات و رقص های شادی و لذت و با لرزش های مخصوص روی تخمها اسپرم رها می کند. و به همدیگر اعلام رضایت می کنند. این ابزارهای علاقه همراه با بوسه زدن و یا نوازش با لب به همدیگر اعلام می شود.

حدود دو ساعت این حرکات زیبا و موزون همراه تخم ریزی ادامه خواهد داشت. شادی آنها لحظه به لحظه زیادتر می شود و ابراز علاقه آنها شدیدتر و خشن تر به ظاهر می رسد، بطوریکه آب آکواریوم به تلاتم می افتد. اگر آکواریوم در پوش نداشته باشد گاهی بیرون می پرند و صدمه خواهند خورد. بنابر این حتما روی آکواریوم را بپوشانید و هرگز برای آنها ایجاد مزاحمت نکنید.

بعد از اتمام تخم ریزی ماهیها شل و بی حال بصورت مورب و کج در کنار همدیگر آرام می گیرند، در این حالت سطح آب کف زده است و رنگ آب بر اثر تجزیه اسپرم نرم ها شیری رنگ شده است که باید قسمتی از آب تعویض یا داخل آکواریوم را فیلتر بگذارید تا آب شفاف و زلال شود.

تجربه تیم زوکند:

پس از کسب تجربه و آزمون و خطا، تیم زوکند ماهی اسکار را برای نگه داری توسط افراد تازه کار و حتی با تجربه جهت نگه داری پیشنهاد می دهد. چون ماهی اسکار علاوه بر قیمت نسبتا اندک، ماهی با مقاوت بسیاری نیز می‌باشد.